Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing

De financiële en beleidsmatige instrumenten om de provinciale energie-/warmtetransitie te realiseren zijn ontoereikend.

• De fondsen onder de Houdstermaatschappij Zuid-Holland (HZH), te weten EnergiiQ en Warmteparticipatiefonds, presteren niet conform verwachting met als resultaat waardeverlies op het geplaatst aandelenkapitaal.
• Het Warmtebedrijf Holding B.V. (WbR) heeft onvoldoende toekomstperspectief, waardoor de verstrekte subsidies (in de vorm van een lening) niet worden terugbetaald en het aandelenkapitaal waardeverlies kent.
• De bestuurlijke afspraken met externe partijen met als doel de warmtelevering Leidse Regio te verduurzamen brengen potentieel verplichtingen met zich mee.

• Een overschrijding van de risicoreserve Energiefonds en reeds getroffen voorzieningen resulterend in een negatief effect op het financieel resultaat van de provincie.
• Imagoschade.

Voor de realisatie van de provinciale ambitie op het gebied van de energietransitie heeft de provincie in 2017 voor de uitvoering een toekomstbestendige en transparante structuur in de vorm van de Houdstermaatschappij Zuid-Holland B.V. (HZH) opgericht. Onder de HZH vallen twee investeringsfondsen, te weten Energie-Innovatiefonds Zuid-Holland B.V. (ENERGIIQ) met een geplaatst aandelenkapitaal van € 35 mln en Warmteparticipatiefonds Zuid-Holland B.V. (WPF) met een geplaatst en voorwaardelijk toegezegd aandelenkapitaal van maximaal € 137,5 mln.
In 2017 heeft de provincie haar aandelen in WbR-Infra overgedragen aan WbR-Holding. Dit vooruitlopend op de mogelijke participatie van WpF. In de periode 2018-2020 heeft de provincie vanwege de financiële situatie een bedrag van € 6,9 mln (excl. rente) aan subsidies (in de vorm van een lening) verstrekt en een voorziening getroffen ter grootte van het geplaatste aandelenkapitaal (€ 1,8 mln).
Ten behoeve van de realisatie van de warmtelevering in de Leidse Regio heeft de provincie de afgelopen jaren bestuurlijke afspraken gemaakt in samenhang met participatie in HZH en WbR.
In 2021 heeft de provincie besloten tot het verstrekken van een investeringssubsidie van in totaal €81 mln. voor de ontwikkeling en realisatie van de warmteleiding WLQ+ door de Gasunie ten behoeve van de warmtelevering in de Leidse Regio en het verstrekken van een garantie op de WLQ/WLQ+ van €22,5 mln. In samenhang met dit besluit zijn afspraken met de gemeente Rotterdam gemaakt over financiële kaders en kostenverdeling inzake het Warmtebedrijf Rotterdam en de realisatie WLQ+. Als gevolg van de keuze voor een investeringssubsidie heeft de provincie besloten het aandelenkapitaal in de HZH/WPF te verlagen tot het reeds gestorte aandelenkapitaal van €3,8 mln.
Ter afdekking van de financiële risico’s gekoppeld aan bovenstaande (energietransitie)opgaven wordt gebruik gemaakt van de risicoreserve Energiefonds. Naar aanleiding van het besluit in juni 2021 is de risicoreserve afgelaagd van € 50,8 mln naar € 5,3 mln. Daarnaast is bij jaarrekening 2020 een voorziening getroffen van € 5,8 mln ter afdekking van het negatieve resultaat van de HZH.

• De ontwikkeling van het fondsbeheer van HZH wordt periodiek gemonitord op risicobeheersing. Daarbij zal onder meer gekeken worden naar de mate van risicospreiding van het geïnvesteerd vermogen. Indien noodzakelijk kan de opbouw van de risicoreserve en/of voorziening worden aangepast.
• In de tweede helft van 2021 wordt een richtinggevende uitspraak verwacht over het herstructureringsplan WbR van de Europese Commissie. De provinciale inzet is dat in geval van positieve besluitvorming de door de provincie verstrekte subsidies worden terugbetaald. Hierover zijn afspraken gemaakt met onder meer de gemeente Rotterdam.
• De risico’s ten aanzien van de warmtelevering in de Leidse regio zijn beheerst door nieuwe bestuurlijke afspraken met partijen, als ook een overeenkomst met de Gasunie voor de ontwikkeling en realisatie van de WLQ+. De keuze voor een investeringssubsidie in plaats van een investering via WPF is ingegeven door het minimaliseren van risico’s en de wens van de Staten maximale afstand te bewaren. De garantstelling op de volloop van de WLQ/WLQ+ is financieel volledig afgedekt. Tevens is een aantal voorwaarden opgenomen waaronder de overeenkomsten tot stand komen.

Er liggen meerdere oorzaken ten grondslag aan dit risico die in aard en omvang verschillen. De risicoreserve Energiefonds van € 5,3 mln en de reeds getroffen voorziening van € 1,8 mln voor het WbR en de voorziening van € 5,8 mln voor HZH zijn voldoende om alle verplichtingen en risico’s gekoppeld aan deze provinciale opgave te dekken, mits de voorwaarden gekoppeld aan de besluitvorming in juni 2021 worden vervuld. In het geval deze voorwaarden niet kunnen worden vervuld, ontstaat een nieuwe situatie en dient het risico opnieuw te worden beschouwd. Derhalve is in de paragraaf Weerstandsvermogen het risico niet financieel gewaardeerd.