Paragraaf Grondbeleid

Grond-voor-grond: verkoop gronden ten behoeve van de realisatie van het NNN

Realisatie en prognose verkoop Grond-voor-Grond (GvG).
Sinds 2014 is de provincie in het kader van Grond-voor-Grond bezig met de planmatige verkoop van het voormalige BBL (Bureau Beheer Landbouwgronden)-bezit buiten het Natuur Netwerk Nederland (NNN) of andere provinciale doelen. Deze planning is gebaseerd op het uitgangspunt dat vóór 2027 alle grond moet zijn verkocht en de verkoop geen marktprijsverstoring mag veroorzaken, waardoor een grens dient te worden gesteld aan het jaarlijks op de markt te brengen hectares. Deze is gesteld op circa 300 ha landbouwgrond.
Daarnaast zullen sommige gronden nog niet worden verkocht, omdat gestudeerd wordt op strategische inzet van deze gronden ten behoeve van groene of andere provinciale ambities.

Per 1-1-2020 is de business case GvG geactualiseerd. Hiertoe is door een onafhankelijke, door het Nederlands Register Vastgoed Taxateurs (NRVT) gecertificeerde taxateur, de volledige voorraad GvG-grond getaxeerd. Ook is de lijst met verwachte opbrengsten uit het te verkopen vastgoed doorgelopen en waar nodig aangepast op de laatste ontwikkelingen. Deze resultaten, in samenhang met de businesscase NNN, worden in de Begroting 2022 doorgevoerd.
De totale opbrengst van de GvG verkopen is op basis van deze recente taxatie met € 8 mln naar boven bijgesteld tot in totaal € 180 mln bruto (dus inclusief beheer- en proceskosten en risico-inschatting). Deze bijstelling komt voornamelijk door de extra opbrengst uit de verkoop van 27 ha GvG grond in de Zuidplaspolder als gevolg van de alhier geplande gebiedsontwikkeling (zie ook onder het kopje “Verbonden Partijen”).
Deze 27 ha GvG grond maakt onderdeel uit van de verkoop van 42 ha provinciaal grondbezit aan de gemeente Zuidplas (naar verwachting medio 2024).
In 2022, 2023 en 2024 zal het grootste deel van de portefeuille vastgoedobjecten, die onderdeel zijn van het voormalig BBL-bezit, verkocht worden. Er zal echter ook gekeken worden of deze grond gebruikt kan worden ten behoeve van andere provinciale doelen zoals ruilgrond Natuur Netwerk Zuid-Holland (NN-ZH), bodemdaling, stikstof en bos- en bomenbeleid. Door het toekennen van zogenaamde extra Ruimte-voor-Ruimte rechten en bestemmingsplanwijziging wordt de ruimtelijke kwaliteit ter plaatse (sterk) verbeterd en de opbrengst is dan veelal ook hoger. Toch wordt er binnen de provincie steeds kritischer gekeken naar inzet van deze Ruimte-voor-Ruimte rechten en dus naar woningbouw in het landelijk gebied. Daarmee komt de verwachte opbrengst onder druk te staan; hiervoor is er een afzonderlijke risico-opslag opgenomen.

De totale netto-opbrengsten uit verkoop en tijdelijk beheer (d.w.z. minus de risicoafslag en de proceskosten) over de gehele periode is circa € 158 mln. Tot en met 2020 is circa € 117 mln gerealiseerd, voor 2021 is € 2 mln geraamd en voor de periode ná 2021 € 39 mln. Over de begrotingsperiode 2022-2025 zijn de gefaseerde netto-opbrengsten uit verkoop en beheer (aantal verkochte ha en netto-opbrengst uit verkoop en tijdelijk beheer) als volgt geraamd:

Zoals eerder aangegeven, zijn de geactualiseerde ramingen doorgevoerd in de begroting.
Bij de jaarrekening zal beoordeeld worden of er redenen zijn de (planning van) de opbrengstrealisatie aan te passen, bijvoorbeeld omwille van de ontwikkeling op de agrarische markt of signalen van prijsverstoring.
Via de reguliere planning-en-control-cyclus zal de begroting zo nodig worden aangepast.

Verder heeft de provincie de intentie om bepaalde (GvG-)gronden vast te houden in verband met strategische grondposities voor andere opgaven. Er vindt dan een verrekening plaats tussen het betreffende beleidsprogramma en het (GvG-)programma. Dit heeft gevolgen voor de kosten voor tijdelijk beheer en de fasering van verkoopopbrengsten.

Waarderingsbeleid Grond-voor-Grond
De balanspositie van de Grond-voor-Grond grondvoorraad is verwerkt in de cijfers van de Jaarrekening 2020 en is door de externe accountant van de provincie gecontroleerd.
Het verschil tussen de opbrengsten uit verkoop van de grond/pacht, minus risicofactor, minus boekwaarde verkochte grond en minus proceskosten is dekkingsmiddel voor de realisatie van de Natuur Netwerk Nederland (NNN)-doelstellingen. De voorraad groene grond ultimo 2020 omvat circa 2.565 ha met een boekwaarde van circa € 20 mln. Deze is als volgt samengesteld:

• GvG-grond: circa 952 ha met een boekwaarde van circa € 8,6 mln (administratieve correctie Leenheerenpolder 132 ha van GvG naar NNN vindt nog plaats, blijft over circa 820 ha).
• NNN-grond: circa 1.088 ha. En een boekwaarde van € 11,5 mln (inclusief gronden met een weidevogeldoelstelling).
• RodS-grond: 525 ha. Met een boekwaarde van € 0.

Bij groenprojecten wordt de (financiële) planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Groen (PZG). Grondverwerving en verkopen maken hier onderdeel van uit.

Tijdelijk beheer groene grond
In het Handelingskader Pacht is opgenomen dat jaarlijks de pachtprijzen zullen worden vastgesteld door Gedeputeerde Staten. De getaxeerde pachtprijzen en voorwaarden 2022 worden in het najaar 2021 door Gedeputeerde Staten vastgesteld. De berekening van de pachtprijzen zal volgens de in 2020 ingevoerde systematiek worden berekend. Deze systematiek gaat uit van de grondwaarde en het pachtnormenbesluit van het Rijk.
In afwachting van verkoop of inrichting worden de gronden die de provincie in eigendom heeft verpacht. In 2022 zal in het kader van de natuurontwikkeling in de Krimpenerwaard ook gronden in 6-jarige pacht worden uitgegeven aan het Natuurbeheer Collectief Krimpenerwaard (NBC).

Alle gronden binnen NNN en gronden met weidevogel-doelstelling worden verpacht met beperkende voorwaarden (zoals minder of geen gebruik mest en/of aangepaste beweiding). Voor de provinciale gronden met een natuur- of weidevogeldoelstelling worden lagere pachtprijzen gehanteerd dan voor gronden zonder een dergelijk doel.
Voor 2022 worden de bruto-pachtopbrengsten geraamd op € 0,8 mln. Als gevolg van de verkoop van het overtollige bezit en het “doorleveren” van ingerichte gronden aan de terreinbeherende organisaties zullen de kosten en opbrengsten uit tijdelijk beheer de komende jaren geleidelijk afnemen. Dat komt door zowel de omvang als de prijs.

Naast de pachtuitgifte van de agrarische grond zijn er diverse inventarisaties uitgevoerd naar de staat van onderhoud van de provinciale percelen inclusief bruggen en dammen. Dat heeft geleid tot een driejarig baggerprogramma, een aanpak van de storingssoorten zoals ridderzuring en distels en in 2020 is begonnen met het groot onderhoud of vervangen van bruggen en dammen in de Krimpenerwaard. Het groot onderhoud zal in samenhang met planning van de uitvoeringsprogramma worden aangepakt.