Wat gaan we doen om het beleidsdoel te realiseren?

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
Conform de collegeafspraken zijn de inspanningen erop gericht een actieve bijdrage te leveren om opwekking van elektriciteit mogelijk te maken, met een goede ruimtelijke inpassing binnen de provinciale ruimtelijke kaders en de vast te leggen afspraken in de regio’s.

• Onze inzet om door zon op daken opgewekte energie te vergroten, is uitgewerkt in het Aanvalsplan Zon op Dak. Onderdeel hiervan zijn onder andere actieve communicatie, ondersteuning bij de subsidieprocessen en de subsidieregeling ‘Zonnig Zuid-Holland’. De regeling is voor grote daken waarvoor de business case niet rond te krijgen is omdat het dak niet zomaar geschikt is voor zonnepanelen.
• Onze bestaande afspraken met het Rijk en gemeenten over wind op land voeren we uit en betrekken we bij de ontwikkelingen in de Regionale Energiestrategieën (RES).
• Onze bijdrage aan opwekking van duurzame elektriciteit wordt waar nodig aangevuld met windenergie en innovatieve oplossingen passend binnen de afgesproken ruimtelijke kaders. De mogelijkheden voor duurzame elektriciteit worden verankerd in het provinciale omgevingsbeleid.
• Onze sturing op besparing van elektriciteitsgebruik vindt plaats in de aanpak van de onderdelen gebouwde omgeving, industrie, landbouw en mobiliteit.
• Wij dragen bij aan de goede inpassing van geaccordeerde initiatieven voor zon en wind, passend in ons beleid. Wij dragen bij aan verkenningen en onderzoek naar onder meer de relatie tussen biodiversiteit en energietransitie en de ruimtelijke mogelijkheden gericht op de lange termijn voor energietransitie.
• Wij vinden urgentie, ambitie, haalbaarheid, betaalbaarheid en draagvlak voor energietransitie van groot belang. Wij zetten in op een fors aandeel lokaal eigenaarschap en ondersteunen de participatieprocessen voor de RES’en.
• Wij actualiseren het omgevingsbeleid op onze keuze om aan te sluiten bij de doelen van het Klimaatakkoord. Nu de RES’en zijn vastgesteld in Staten, Raden en Algemene Besturen van Waterschappen is de gestart met de herziening van de module energietransitie van het Omgevingsbeleid.
• Rondom deze thema’s werken wij aan leren en ontwikkelen in deze opgave, gericht op blijvende vergroting van de professionaliteit. Hiervoor verbinden wij partijen, door bijvoorbeeld kennisdelers te organiseren.

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
Wij zetten ons in voor meerjarige goede samenwerking tussen lokale initiatieven, gemeenten en bedrijven op lokaal en regionaal niveau.

• Wij werken samen met gemeenten, netbeheerders en andere stakeholders om zeven Regionale Energiestrategieën (RES'en) uit te voeren. In de RES bepalen partners samen op welke locaties wind- en zonne-energie wordt opgewekt, rekening houdend met de impact op het netwerk, en wordt ook het aanbod van warmtebronnen en warmtebehoefte aan elkaar gekoppeld. In 2021 is RES 1.0 afgerond in het bestuurlijke besluitvormingsproces, waarna de start is gemaakt met de herziening van het omgevingsbeleid (visie, programma en verordening).
• Wij ondersteunen het RES-proces met kennisontwikkeling en actieve kennisdeling. Wij zetten ons in voor een langjarige samenwerking tussen de partners in het RES-proces en het participatieproces voor gedragen RES’en.
• Wij ondersteunen gemeenten door actief kennis beschikbaar te stellen en kennisuitwisseling met elkaar en andere lokale stakeholders te organiseren. Wij ondersteunen gemeenten en lokale initiatieven bij het opstellen van lokale beleidskaders, zodat zij de 50% lokaal eigendom kunnen realiseren.
• Wij stimuleren en bevorderen procesparticipatie en financiële participatie. Wij organiseren vanuit onze bovenregionale verantwoordelijkheid kennisontwikkeling en uitwisseling over participatie, om dit in een goede vorm in te kunnen zetten.
• Wij ondersteunen actieve burgers en bewonersinitiatieven in de energietransitie. Wij bevorderen mede-eigenaarschap bij besparing en opwekking van energie. Dat doen we via een provinciale subsidieregeling, bijdragen aan regionale opschaling van coöperaties en via inzet van onze kennis bij relevante partijen en netwerken. Daarnaast faciliteren we het 'Netwerk Lokale Duurzame Energiecoöperaties Zuid Holland'.

Ten slot zetten wij ons in voor een inclusieve energietransitie, door samen met gemeenten, energiecoöperaties en andere belanghebbenden ‘best practices’ te ontwikkelen en toe te passen. De schone energie is voor iedereen.

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
De inzet is erop gericht bij te dragen aan de besparingsopgave en verduurzaming van de gebouwde omgeving: woningen zowel als utiliteitsbouw als bedrijfspanden en -terreinen.
Haalbaar en betaalbaar maken van oplossingen vormen hierbij het uitgangspunt.

• We ondersteunen de gemeenten en regio’s bij het opstellen van de regionale structuurvisies warmte (RSW) voor de RES 2.0 voor de opbouw van een robuust energiesysteem met aanvaardbare maatschappelijke kosten.
• We ondersteunen gemeenten bij het proces om collectieve oplossingen te vinden, zoals warmtenetten. De ondersteuning is gericht op adviseren, verbinden en aanjagen, zodat plannen voor warmtenetten verder komen en gerealiseerd worden.
• We adviseren gemeenten over uitvragen voor externe advisering op het gebied van energiebesparing en warmteoplossingen en over de ontvangen adviezen.
• We adviseren gemeenten bij business cases voor energiebesparing en warmteoplossingen, waaronder die van energiebedrijven en van lokale initiatieven en over externe financiering aantrekken voor deze business cases/initiatieven. We ontwikkelen samen met gemeenten instrumenten voor proces- en financiële participatie, in het bijzonder ook voor de doelgroep VVE’s.
• We bouwen aan een heldere verhaallijn over de verduurzaming van de gebouwde omgeving, waarin besparing en ontwikkeling van duurzame bronnen een belangrijke rol vervullen.
• We ondersteunen gemeenten om financieringsmodellen op te bouwen, offertes te maken, aanbestedingen doen en het inrichten van een programma-organisatie in te richten.
• We organiseren Communities of Practice voor actieve kennisdeling (warmtenetten, proeftuinen, wijkuitvoeringsplannen, bedrijfsterreinen, maatschappelijk vastgoed, financiering).
• We werken samen met het Erfgoedhuis aan verduurzaming van monumenten.
• We onderzoeken met partners de verdere inzet van nationale en Europese subsidiemogelijkheden (Nationaal Groeifonds, Recovery & Resilience Fund, Kansen Voor West 3).
• We overleggen met andere provincies en het Rijk over de ondersteuning van gemeenten door provincies en Rijk.
• We dragen bij aan beleidsvorming en instrumenten voor energiebesparing en energiedelen op bedrijfsterreinen en starten daarvoor een aantal projecten. We betrekken hierbij de gemeenten en omgevingsdiensten en de kennis bij hen over aankomende wijzigende wet- en regelgeving op het gebied van energiebesparing.

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
De inspanningen zijn erop gericht duurzame warmteoplossingen haalbaar te maken voor de gebouwde omgeving/wijken, een hoofdwarmtetransportnet te bouwen en bij te dragen aan duurzame warmteoplossingen voor de glastuinbouw.

• We stimuleren het aanbod van vier warmtebronnen (geothermie, zonthermie, aquathermie en beschikbare restwarmte) door ontsluiting van uitgevoerde (potentie/systeem)studies, ontwikkeling van instrumenten, onderzoek naar mogelijkheden, ondersteuning van kennisontwikkeling (zoals bij het Rijswijk Centre for Sustainable Geo-energy en via een bijdrage aan de Leerstoel Geothermie aan de TU Delft), bijdragen en lobby voor geschikte wet- en regelgeving en innovatieve projecten.
• Voor zonthermie bekijken we de uitvoeringsmogelijkheden aan de hand van een onderzoek dat medio 2021 werd opgeleverd.
• We voeren samen met gemeenten het Elena-programma (planvorming van 10 warmteprojecten in 9 gemeenten) uit.
• We ondersteunen door innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor seizoensopslag.
• We ondersteunen de regio’s inhoudelijk bij de uitwerking van het onderdeel warmte (RSW).
• We werken samen met de regio’s aan een afwegingskader voor een verantwoorde keuze warmtevoorziening.
• We ondersteunen beleidsmakers inhoudelijk om keuzes te maken voor warmteoplossingen in wijk of gebied.
• We ondersteunen (collectieve) lokale warmteprojecten door energiecoöperaties en woningcorporaties.
• We werken samen met de glastuinbouw aan de uitvoering van het Energieakkoord Greenport West-Holland om de klimaatdoelstellingen te halen.
• We delen actief de verzamelde kennis, ontwikkelde tools en instrumenten.
• We onderzoeken mogelijkheden van systeemoptimalisatie van warmtenetten.

Voor veel stedelijke gebieden in Zuid-Holland is collectieve duurzame warmte een haalbare, oplossing als alternatief voor verwarming met aardgas. Om de warmtenetten van warmte te voorzien werken we aan een robuust, publiek beheerd open (regionaal) warmtetransportsysteem waarop (toekomstige) lokale warmtenetten kunnen aansluiten. Dat gebeurt onder regie van het Rijk en met partners zoals de Gasunie en andere energieleveranciers. De warmte in de Nederlandse huishoudens is nu bijna geheel afkomstig uit fossiele bronnen. Voor veel stedelijke gebieden in Zuid-Holland is collectieve duurzame warmte een haalbare oplossing, we werken aan een, publiek beheerd, open (regionaal) warmtetransportsysteem.

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
De inspanningen zijn erop gericht bij te dragen aan de ontwikkeling binnen de industrie om energie te besparen, CO ₂  af te vangen en te hergebruiken en bij te dragen aan de realisatie van een toekomstbestendige energie-infrastructuur voor de industrie (en aanpalende sectoren). Daarnaast bevat deze beleidsprestatie activiteiten die bijdragen aan verlaging van energiegebruik door de industrie. Belangrijke randvoorwaarde hierbij is de beschikbaarheid van voldoende energie infrastructuur (waar mogelijk op basis van ‘open access’) voor bijvoorbeeld warmte / stoom, (groene) waterstof, duurzaam opgewekte elektriciteit en CO ₂ . In Beleidsdoel 4.1 is ingegaan op de inzet van de provincie op verwerving van innovatieve, schone, circulaire bedrijven.

In 2022 draagt de provincie op de volgende wijze bij:

• Door inzet van het wettelijk VTH-instrumentarium (voor ambtshalve actualisatie van vergunningen en intensivering van het toezicht op energiebesparing bij niet-ETS bedrijven (Transmission Trading System)).
• Door bedrijven (via de Omgevingsdiensten) proactief te informeren over mogelijkheden rond energiebesparing en CO ₂ emissie reductie die verder gaan dan de bestaande regelgeving.
• Door samen met Deltalinqs te werken aan systeemgerichte energiebesparing bij de industrie, via energie-innovatie-studies. We ondersteunen het Deltalinqs Climate Program waarin we naast energiebesparing ook samenwerken aan energie- en grondstoftransitie trajecten.
• Via de programmatische aanpak energie infrastructuur. In 2021 zijn de Cluster Energie Strategieën opgesteld; deze vormen de verdere opmaat voor de landelijke aanpak en landelijke investeringsstrategie in 2022. Vanuit de programmatische aanpak wordt ook het beheer op de regionale energie infrastructuur verder verkend en ingericht. Daarnaast wordt onderzocht op welke manier een aantal innovaties van slimme energiesystemen gestimuleerd kan worden (dekking vanuit lopende budgetten).
• Via de subsidieregeling energie infrastructuur op industrieterreinen een bijdrage te leveren om knelpunten op te lossen. De verwachting is dat op basis van het beschikbare budget en het subsidieplafond in 2022-2023 5 á 8 beschikkingen kunnen worden afgegeven).
• Via een begrotingssubsidie draagt de provincie bij aan een walstroom project in Vlaardingen met een walstroomaansluitpunt voor de scheepvaart. Het project beoogt een bijdrage te leveren aan vermindering van de CO₂ en stikstof uitstoot en kan mogelijk ook leiden tot een afname van geluid, fijnstof en Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS), wat een positief effect heeft op de leefbaarheid rondom de haven.
• Via een begrotingssubsidie draagt de provincie bij aan de aanleg van het Stoomnetwerk Botlek. Het budget hiervoor (€ 2 mln) is in de Kadernota 2019 beschikbaar gesteld door PS, in de Najaarsnota 2021 wordt voorgesteld deze middelen over te hevelen naar 2022. Omdat de uitvoering van het project plaatsvindt in 2022 moeten de middelen worden overgeheveld. Mocht beschikking uiterlijk in het eerste kwartaal van 2022 niet lukken, dan valt de € 2 mln vrij. Het project Stoomnetwerk Botlek levert naar verwachting een directe emissiereductie (CO₂) op van 140 kton (en na verdere uitbreiding op termijn en bij volledige benutting van 225 kton per jaar).
• Via subsidies draagt de provincie (uit eigen middelen) bij aan verduurzaming van de industrie in het HIC samen met het Kansen voor West 3 programma en het Just Transition Fund (JTF). Inzet vanuit deze programma’s / fondsen draagt bij aan verduurzaming van de bestaande industrie (bijvoorbeeld door efficiëntere en schonere productieprocessen te stimuleren) en aan nieuwe, duurzame waardeketens (zoals voor waterstof en groene chemie). In samenwerking met de regionale partners zal de provincie er in 2022 en 2023 één of meerdere openstellingen voorbereiden en uitvoeren. Belangrijk bestanddeel van de samenwerking is de (pilot) aanpak, die samen met regionale partners is ontwikkeld.

Welke maatregelen zien we en welke instrumenten zetten we daarbij in?
Onze inspanningen zijn gericht op de ontwikkeling van duurzaam opgewekte elektriciteit en CO ₂  -vrije energiebronnen en -dragers, zoals het gebruik van groene waterstof en stoom. Wij dragen bij aan besparing en vermindering van het gebruik van fossiele grondstoffen door recycling en de ontwikkeling naar een circulaire industrie te stimuleren. Deze beleidsprestatie richt zich op activiteiten die bijdragen aan de groei van het gebruik van duurzaam opgewekte energie en circulair gebruik van grondstoffen door de industrie. Hierbij hebben we aandacht voor technische en institutionele innovaties en bijeenbrengen van het energie-ecosysteem, met betrokkenheid van niet alleen de industrie, maar bijvoorbeeld ook van het mkb (midden- en kleinbedrijf), startups, kennisinstellingen en mede overheden.

In 2022 draagt de provincie als volgt bij:

• Via het regionale innovatieprogramma energie en klimaat (E&K) worden ondernemers ondersteund bij testen en demonstratie van nieuwe technologieën en marktrijp maken van innovaties door gebruik te maken van de regionale field lab structuur. Het programma focust op vier thema’s: verduurzaming van de gebouwde omgeving, grootschalige opwekking en opslag van energie, industriële elektrificatie en circulaire grondstoffen in de industrie. Uitvoering van dit programma wordt in 2022 en 2023 verder voortgezet;
• Op het gebied van energie innovatie wil de provincie diverse (cross sectorale) actielijnen realiseren, zoals het  energie innovatie ecosysteem faciliteren. Dit gebeurt door te werken aan sociale randvoorwaarden via de Human Capital Agenda (EnergySwitch) en institutionele innovatie. En ook ons ‘launching customership’ in te zetten en door een CO ₂ beprijzingsmarkt nader te onderzoeken en waar mogelijk te steunen. Ook zal de provincie de cross-over tussen energie en digitalisering nader verkennen.
• In het kader van de interregionale samenwerking voor een  ‘Europese Hydrogen Hub’ (HIC Rotterdam – Zuid-Holland) wil de provincie een markt voor waterstof verder ontwikkelen. De provincie draagt bij aan verkennende studies voor de productie van waterstof en benutting daarvan  als grondstof. Verder stimuleert de provincie innovaties op het gebied van groene waterstof door bij te dragen aan het H2GO programma op Goeree- Overflakkee en door ook in andere regio’s bij te dragen aan regionale initiatieven.